WOW, NO, DREAM ON - Viktor & Rolf trekken aan de touwtjes in Londense Barbican museum

Dat mannen ook graag met poppen spelen, bewijzen internationaal geprezen mode visionairs Viktor Horsting (1969) en Rolf Snoeren (1969) tijdens hun eerste overzichtstentoonstelling in het Londense Barbican Art Gallery. Het Barbican, het grootste kunstcentra in Europa, heeft als doelstelling om anders te zijn en te doen dan van een museum gebruikelijk is.

De eigenzinnige Viktor en Rolf passen precies in het Barbican gedachtegoed.  Een enthousiaste en grootse samenwerking werd een feit. De overzichtstentoonstelling The House of Viktor & Rolf opent in retrospectief de deuren van de creatieve gedachtekamers van de heren, sinds 1992 tot heden. Het is een soort narratief over hun identiteitszoektocht: ‘wie willen wij zijn? Waar staan wij voor?’.

Bezoekers leren waar de terugkerende thema’s van V&R vandaan komen, zoals hun liefde voor porseleinen poppen, spektakel en controverse, maar ook hun aandrijfkracht, hun onzekerheden en hun successen worden belicht. Viktor en Rolf zetten drie stappen vooruit, om er weer twee terug te zetten en vanuit daar weer drie stappen te zetten, etcetera. Dit levert een canon aan werk op: collecties en ontwerpen verwijzen naar elkaar, herhalen zich net weer anders en vernieuwen zich zodoende weer.

De modewereld is inmiddels gewend dat zij nooit weet wat V&R van plan zijn en wat voor show zij kunnen verwachten. V&R zoeken tegenstellingen op en zullen niet snel terugdeinzen om iets te laten.

Mannen die met poppen spelen behoort vooralsnog in de taboesfeer, dus des temeer een aanpak welke haarfijn in hun straatje past. V&R zijn metaforische poppenspelers en willen graag de touwtjes in eigen handen hebben en houden; nee durven zeggen, voor het optimale wow effect gaan en durven dromen. 

[WOW] The Show

Viktor & Rolf creëren al 15 jaar een modewereld die de mode-autoriteiten en liefhebbers een ‘Wow-Effect’ laten beleven: ‘Wow, hoe bedenken ze het!’. Ongeloof, verbazing, verrukking maar soms ook verafschuwing maken dat het wow-effect divers is en nooit saai. Want mode is voor Viktor en Rolf meer dan ‘leuke kleertjes’ maken, omdat mode een enorm aura heeft.  Dit aura is tentoongesteld in de twee verdiepingen tellende expositie, waar de originele catwalk coutures optimaal tot haar recht komen.

Het eerste beeld waar de bezoeker mee wordt geconfronteerd is de jurk van paillettenstof die de heren samen uit elkaar hebben getrokken. Angelique Westerhof, directrice van de Dutch Fashion Foundation (DFF) en persoonlijke vriendin van de ontwerpers, vertelt hoe letterlijk deze jurk en The House of Viktor& Rolf  weerspiegelt hoe zij worstelden met hun identiteit, frustraties, kunstzinnigheid, inspiratie en Hollandse afkomst. Je leert de ontwerpers kennen. Dat is ook wat de insteek is. Viktor en Rolf wilden dat het een narratief werd. The House of Viktor& Rolf is een psychologische reis, zowel voor de heren zelf als de bezoekers van deze tentoonstelling. Zelf zeggen zij over het exposeren in een museum: 'Wij houden ervan dat musea en kunstgaleries een democratische toegang geven aan ons werk’. Letterlijk, want bijna al het getoonde werk is in een open ruimte geplaatst, zonder glas of afbakeningen.

Het kernstuk van de tentoonstelling zijn de 54 met de hand gemaakte porseleinen poppen van 60 cm groot, exact op schaal aangekleed met de originele werken, neergezet in een gigantische wit poppenhuis. The puppetmasters are guiding us. Dat voel je: het publiek dat de expo doorloopt, wordt zelf geleidelijk kleiner en de poppen groter. Je wordt erin mee gesleurd en je dringt dieper en dieper in het wonderland van Viktor en Rolf. Dit effect geeft een mooie balans tussen werkelijkheid en ontsnapping, zin en onzin, verzet en omarming. De belichting, de indeling, de transparantie en de audiovisuele ondersteuning bij de originele ontwerpen geven echt een gevoel van ‘wow! Dit is te gek!’ 

[NO] Nee kunnen zeggen

Modeontwerpers moeten vechten in het huidige mode systeem, waar luxe modehuizen beursgenoteerde bedrijven zijn geworden en de druk hoog is om meerdere malen per jaar een topprestatie te leveren. Ontwerpers hangen soms aan zijden draden en voelen het koude ijzer van de schaar in hun nek. Dus hoe maak je je draden stevig en de schaar bot?

Door zelf zo veel mogelijk de meester van het spel te blijven. Viktor en Rolf hebben kritiek op het mode systeem. Zij zeggen ‘Nee’ tegen verschillende dingen: ‘Nee’ tegen de druk om twee keer per seizoen een grote nieuwe collectie te presenteren; ‘Nee’ tegen de massaproductie; ‘Nee’ tegen de vluchtigheid van het kapitalisme en de mode industrie. Mode hoeft niet vluchtig te zijn, want een goed design is tijdloos, seizoen na seizoen. Toch is het in de hoogste regionen van de mode onmogelijk om tegen de stroom in te zwemmen. Je moet meedoen, anders lig je er snel uit. Maar zelf stoppen? ‘Nee!’, aldus de heren in een interview.

Verzet en een sterke opinie is een van hun sterkste concepten waarmee zij zich onderscheiden van andere modeontwerpers. Zij worden ook wel de enfants terribles genoemd door de mode pers, omdat zij tegen de normen in gaan, grenzen opzoeken en het geduld van het publiek op de proef stellen.  De 2007/2008 collectie ‘The Fashion Show’ is daar een voorbeeld van, waar modellen met grote lampenstellages de catwalk opgestuurd werden. Enerzijds symboliseert het de spotlicht en de glamour, anderzijds de balast en de schaduwzijde van het mode circus. Ook hun eerste grote coutureshow in 1998 maakte een duidelijke statement: ‘Nee’ tegen de overdadige aanwezigheid van accessoires en andere elementen welke de aandacht van de modevormgeving onttrekken. Dit statement maakten zij duidelijk door grote porseleinen accessoires door de modellen kapot te laten vallen. Na deze show kon de internationale modepers niet meer om Viktor en Rolf heen. 

[DREAM ON!] De toekomst

Valt er voor Viktor Horsting en Rolf Snoeren nog verder te dromen? Zelf zeggen zij dat het een wonder is dat zij zover gekomen zijn. Het zijn visionairs en richten zich altijd op de toekomst, maar nemen uit het verleden mee wat zij willen verbeteren of blijven koesteren, zoals hun liefde voor popcultuur- films en muziek – en de Hollandse cultuur en haar erfgoed.

Wat mij als bezoeker van The House of Viktor & Rolf raakte is de bereikbaarheid van het onbereikbare.  Een droom wordt werkelijkheid: je vergapen aan de echte catwalk looks, de originele werken, die ik alleen ken uit de bladen of van de foto’s van de catwalkshows op het Internet. Nu staat hun hele oeuvre oog in oog met de bezoeker.

De tentoonstelling laat je ontsnapping aan de werkelijkheid door uren weg te dromen en je te wanen als Alice in Wonderland, of als meegluurder in het hoofd van John Malkovitz, want geleidelijk aan lijkt het alsof de bezoekers steeds kleiner worden, en de porseleinen poppen steeds groter. Zowel de grote als de kleine poppen zijn tot in het kleinste detail, inclusief patronen en accessoires, gekopieerd van de originele catwalk-modellen.

Een surrealistische beleving in Londense Barbican Museum, precies zoals een modeshow van V&R: een spel van extremen, tegenstellingen, fantasie en werkelijkheid. Want wie zijn nou eigenlijk de poppetjes van de mode-industrie: zijn dat de ontwerpers of zij wij, de consumenten van mode, niet degenen die bespeeld worden en betoverd? 

Het enige dat misschien mistte zijn twee porseleinen poppen van de heren zelf. Maar wie weet komt daar nog eens verandering in.   

18 June – 21 September 2008 | The House of Victor & Rolf | Barbican Art Gallery | Londen, UK | www.barbican.co.uk

Eeen kort interview met medewerker Barbican Art Gallery Londen,  Leon Yearwood:

Barbican Art Gallery Assistent Leon Yearwood over de motivatie van het museum om een groot eerbetoon te wijden aan twee Hollandse ontwerpers:  ‘Dit is de eerste keer dat dit museum aandacht aan mode besteed, bovendien tevens de eerste keer dat de heren in de Engeland een tentoonstelling hebben. Ik ben echt trots op de manier hoe deze tentoonstelling heeft uitgepakt. Er is veel met de heren overlegt en zij zijn nauw betrokken geweest bij het ontwerp. De reden dat het Barbican specifiek voor Viktor en Rolf gekozen hebben, is dat V&R revolutionair zijn in de modewereld en iconen zijn geworden. Het zijn de rolmodellen voor veel Engelse ontwerpers van de toekomst. Ik ben vooral blij met het feit dat deze tentoonstelling mensen naar het museum heeft getrokken die normaal niet snel naar musea gaan. Veel studenten, jongeren, maar ook toeristen en beroemdheden zijn langsgeweest. Iedereen wil het zien en beleven. Het is fantastisch’.